„Za sve svetsko zlato, (ko bre zlato šiša!)
ne bih dao borove iz rodnog Ljubiša“
Ljubivoje Ršumović
PROGRAM PUTOVANJA
Polazak iz Beograda u 7h (sa parkinga na Starom sajmištu, blok 20 Novi Beograd) vožnja preko Rudnika, Gornjeg Milanovca i Čačka do Zlatibora. Poseta Stopića pećini.
Zlatibor se nalazi na severnom delu oblasti Stari Vlah, granične oblasti između Raške, Hercegovine i Bosne.Planina obuhvata predele triju opština Republike Srbije: Čajetinu, Užice i Novu Varoš i prostire se na površini od oko 1000 km², pravcem severozapad-jugoistok. Dugačka je 30 km, a široka i do 15 km. Najviši vrh je Tornik (1496 m). Poznato je letovalište i zimovalište, kao i klimatsko lečilište. Administrativni centar Zlatibora je varošica Čajetina. Južna i istočna granica Zlatibora su reke Uvac i Veliki Rzav. Na zapadu se Zlatibor graniči sa Bosnom i Hercegovinom, selima Mokrom Gorom, Semegnjevom i Jablanicom.
Stari naziv za planinu Zlatibor je Rujno (Rujan) čije ime potiče od žbunaste biljke ruj (Rhus cotynus) kojom je čitava oblast bila veoma bogata i koja se koristila za štavljenje i bojenje kože. U srednjovekovnoj srpskoj državi postojala je Župa Rujno koja je obuhvatala i današnju oblast Zlatibora. U podnožju Zlatibora, u selu Vrutci blizu Užica, nalazio se manastir Rujno u kome je 1537. godine štampana prva knjiga u Srbiji, danas poznata pod imenom Rujansko četvorojevanđelje.
Poreklo današnjeg imena Zlatibora nije u potpunosti objašnjeno a najčešće se vezuje za narodna predanja od kojih jedno kaže da su se doseljenici iz Crne Gore i Hercegovine u oblast Rujno hvalili bogatstvom borove šume, govoreći “Zlatan je to bor!”. Drugo predanje, verovatno tačnije, kaže da je to ime postalo od jedne veoma retke vrste belog bora, tzv. zlatnog bora, čije je naučno ime Pinus Silvestris Variegata Zlatiborica, po sarajevskom inženjeru Salihu Omanoviću.
Stopića pećina se nalazi na severoistočnoj strani planine Zlatibor, između sela Rožanstva i Trnave. Od turističkog centra Zlatibora udaljena je svega 19 km. Iznad pećine prolazi put Zlatibor-Sirogojno, od koga je uređena prilazna staza do same pećine. Pećina je dobila ime po zaseoku Stopići, a prve pisane podatke o njoj nalazimo u Zapisniku Srpskog geološkog društva iz 1901. godine, dok je prva speleološka istraživanja obavio naš veliki istraživač i tvorac naučne speleologije, čuveni Jovan Cvijić.
Stopića pećina je rečna pećina dugačka 1.691,5 m, kroz koju protiče Trnavski potok, a čine je pet celina: Svetla dvorana, Tamna dvorana, Velika sala sa kadama, Kanal sa kadama i Rečni kanal. Krečnjački sloj u pećini datira iz perioda triasa i debeo je preko 100 m. Turistički deo pećine ima nekoliko atraktivnih elemenata, kao što su: prostrani ulaz, otvori na tavanici (dugure), siparska kupa “Pseće groblje”, vodopad “Izvor života” i niz bigrenih kada. Zaštitni znak pećine predstavljaju Bigrene kade, udubljenja oivičena kamenim zidovima, vijugavim, rumenkastim naborima u kojima se nakuplja voda i kaskadno se preliva stvarajući slapove.U rečnom kanalu pri većim vodama formira se jedinstven vodopad visine 9,44 m koji je simbolično nazvan “Izvor života”. Za turističke posete je uređena 2009. godine i tom prilikom je uređeno oko 250 metara staza. Nakon posete Stopića pećini , nastavak putovanja do sela Sirogojno. Poseta muzeju Staro selo. Slobodno vreme za odmor i ručak u nekom od restorana.
U selu Sirogojno 26 km od turističkog centra Zlatibor, nalazi se jedini muzej na otvorenom u Srbiji “Staro selo”. Na lokaciju od pet hektara, pored crkve Svetog Petra i Pavla, prevučene su iz svih delova Zlatibora stare brvnare, kako bi se ovde prezentovale i čuvale. Muzej čine dve celine. Prva je skup kuća koje su sačuvale svoj prvobitni izgled i namenu, i one sačinjavaju stalnu muzejsku postavku formiranu u dve zlatiborske okućnice. Drugu grupu čine kuće koje su sačuvale svoj prvobitni izgled, ali im je namena promenjena, adaptirane su i prilagođene turističkim potrebama. Muzejska postavka zlatiborskih brvnara predstavlja svedočanstvo kulture stanovanja u zlatiborskom kraju u 19. i početkom 20. veka. U to vreme živelo se u zadrugama koje su brojale i do 50 članova, a zlatiborsku okućnicu sačinjavao je veliki broj manjih objekata raspoređenih oko “glavne kuće”. Drugi deo muzejske postavke čine objekti originalnog izgleda, ali prilagođeni turističkim potrebama: dvorana i letnja pozornica za izložbe, seminare, književne susrete, pozorišne predstave i koncerte; izložbeni i prodajni prostor proizvoda starih zanata i kopija muzejskih eksponata koje izrađuju seoske zanatlije; krčma Muzeja koja posetocima nudi zlatiborska jela pripremljena na starinski način, uz konake za smeštaj i boravak gostiju.
U centru sela Sirogojna, na malom uzvišenju, smeštena je zidana i belo okrečena parohijska crkva posvećena svetim apostolima Petru i Pavlu. Ovu crkvu je 1764. godine podigao protojerej Georgije Smiljanić, rodonačelnik čuvene svešteničke loze Smiljanića. Crkva svetih apostola Petra i Pavla u Sirogojnu je najstariji sačuvani hram zlatiborske oblasti, i nedavno je obeležila 250 godina postojanja.
U Sirogojnu se nalazi i jedinstveni muzej pletilja posvećen vrednim zlatiborskim ženama koje su svojim ručnim radovima u drugoj polovini XX veka osvojile modne centre širom Evrope i sveta! Tajna sirogojnskog džempera je u autentičnom zanatskom pečatu zlatiborskih pletilja, koji je naročito dolazio do izražaja u radu sa vunom visokog kvaliteta koja se nabavljala na Islandu. Posebnu vrednost sirogojnskog džempera predstavljaju ukrasne šare sa motivima svojstvenim zlatiborskim livadama i pašnjacima. Stoga je sirogojnski džemper bio najbolji ambasador Zlatibora i njegovih prirodnih lepota.Odevni komadi iz Sirogojna su već početkom 80-ih godina prošlog veka osvojili najveće modne centra u bivšoj Jugoslaviji poput Beograda, Zagreba i Ljubljane, gde ljubitelji mode nisu skrivali svoje oduševljenje visokim estetskim dometima sirogojnskih džempera. Odlazak do sela Gostilje i poseta Gostiljskom vodopadu.
Gostilje za svoje ime može da zahvali dragocenoj osobini njegovih žitelja-gostoljubivosti.Gostiljski vodopad je jedna od najatraktivnijih hidroloških vrednosti Zlatibora. Nalazi se u selu Gostilje na 25 km od centra Zlatibora. Na Gostiljskoj reci, ispred ušća u reku Katušnicu, voda se obrušava sa 22 m visoke krečnjačke litice, formirajući tako jedinstven vodopad, koji se ubraja među najviše prirodne vodopade u Srbiji. Nizvodno od vodopada potok gradi veći broj manjih vodopada i slapova sve do ušća u reku Katušnicu. Voda je hladna i stojeći u neposrednoj blizini vodopada može se osetiti efekat hladnog tuša, što je u toku vrelih letnjih dana pravo osveženje. Legenda kaze da se ovde okupljaju i kupaju vile…
Prostor oko vodopada je kompletno uređen za turističke posete. Urađene su pešačke staze sa klupicama i dečije igralište. U neposrednoj blizini se nalazi fudbalski teren i uređeni bezen za kupanje, koji se puni izvorskom vodom. Za kompletan ugođaj na početku prilaznog puta do vodopada se nalazi restoran Gostiljska vrela, koji je uređen u etno stilu, a sa obe letnje terase može se uživati u krajoliku i zvucima prirode i obližnje reke. Na meniju restorena osim nacionalnih specijaliteta mogu se probati i pastrmka na žaru iz obližnjeg ribnjaka kalifornijske pastrmke. Za najmlađe je uređeno mini dečije igralište i mini zoo vrt. Slobodno vreme u Gostilju za odmor i individualne aktivnosti do polaska za Beograd. Dolazak na mesto polaska u kasnim večernjim satima.
